Coercive control

Ze zat tegenover me. Een lichaam dat aanwezig is, maar niet echt rust kent. Zelfstandig. Hoogopgeleid. Leidinggevend. Een vrouw met een verhaal dat niemand achter haar had gezocht. De buitenwereld ziet haar als sterk, scherp, in controle. De realiteit is anders.

Ze dacht dat ze onaantastbaar was. Dat dit soort dingen alleen gebeuren bij anderen. Niet bij vrouwen zoals zij.

Maar haar leven veranderde langzaam. Eerst nauwelijks merkbaar. Tot de dagen zich vulden met spanning, angst en eindeloze aanpassingen. Haar systeem stond continu aan. Alles in haar was afgestemd op hem. Op zijn stemmingen. Zijn onvoorspelbaarheid.

De relatie is inmiddels voorbij. Maar de rust is niet teruggekeerd.

Al maanden is ze ziek thuis. Burn-out, noemen ze het. Maar in haar woorden: ze zit nog steeds vast in zijn klauwen. Alleen zijn ze nu onzichtbaar. Zitten ze niet meer aan de buitenkant, maar diep in haar rug. Ze voelt ze elke dag. Elk uur.

Zijn controle heeft zich verplaatst. Niet langer direct via haar, maar via de kinderen. Hij trekt aan touwtjes waar zij niet bij kan. Overleg is onmogelijk. Gesprekken draaien snel uit op machtsspelletjes. Vragen blijven onbeantwoord. Afspraken worden aangepast. Discussies ontwijken het onderwerp. En telkens blijft zij achter, uitgeput en zonder grip.

Hij is zogenaamd een betrokken vader. Maar de kinderen zeggen dingen die hij ze influistert.

Hij doet alsof hij meewerkt, maar stuurt de boel achter de schermen aan.

Alles draait om macht.

In duizend losse gebaren.

Een opgetrokken wenkbrauw. Een omgedraaide afspraak.

Een e-mail vol halve waarheden.

Een juridische procedure op het moment dat ze net weer adem haalt.

Hij weet precies hoe hij moet optreden.

En precies wanneer hij moet verdwijnen.

Zodat zij overkomt als de emotionele, de lastige, de overdrijver.

En op papier lijkt alles in orde.

Coercive control vraagt meer dan basiskennis

Als professional is het essentieel dat je de dynamiek van coercive control herkent.

Niet pas bij de ernstige incidenten, maar al bij de subtiele verstoringen.

De plotselinge terughoudendheid van een moeder/vader.

De angst om vrijuit te spreken.

De verwarring die ze voelt bij elke mail die hij stuurt.

Coercive control is een systeem. Een patroon van vernedering, isolatie, dreiging en manipulatie.

Het is onzichtbaar, maar allesbepalend.

Het leeft voort in co-ouderschapsconflicten, schoolkeuzes, WhatsApp-berichten, valse profielen, afgedwongen stiltes.

Voor het slachtoffer is het een leven op eieren.

Altijd alert.

Altijd bezig met voorkomen.

Altijd proberen de schade te beperken.

Zij leeft in een wereld waarin elke misstap gestraft wordt soms juridisch, soms emotioneel, maar altijd effectief.

En omdat ze geen fysieke wonden toont,

blijft het vaak buiten beeld.

Dit is het meest giftige aan coercive control:

De buitenwereld ziet niets.

En dus voelt zij zich verplicht om zichzelf te bewijzen.

Om netjes te blijven. Redelijk. Begrijpelijk.

Terwijl alles in haar schreeuwt.

Hij bepaalt. Zij past zich aan.

En telkens als ze probeert op te staan, krijgt ze een les.

Dreiging dat hij het kind meeneemt.

Dat hij haar reputatie kapotmaakt.

Dat niemand haar nog zal geloven.

Of haar mentale gezondheid in twijfel trekt bij instanties en omgeving.

Dreiging die verpakt zit in juridische procedures.

In charmante mails.

In valse sociale mediaprofielen die “toevallig” reageren op haar stories.

Voor buitenstaanders lijkt het onschuldig.

Maar voor haar is de boodschap glashelder:

“Ik volg je. Ik ben er nog en je bent nergens veilig.”

En pas als het escaleert tot zware geweldpleging, worden instanties wakker.

Dan pas wordt er onderzoek gedaan.

Dan pas is er ‘reden tot zorg’.

Maar dit geweld begint niet bij een klap.

Het begint bij controle.

Een comment. Een screenshot. Een dreigmail.

En het groeit tot het alles overneemt.

Experts als Evan Stark noemen dit: “Een gijzeling in het dagelijks leven.”

Niet één moment van geweld.

Maar jarenlange uitputting.

Tot het lichaam breekt.

En professionals? Die vragen vaak:

“Waarom werkt ze niet mee?”

Omdat mee werken niet veilig is.

Omdat hij altijd een manier vindt.

Omdat hij de regels bepaalt.

Kinderen in dit geweld

Coercive control is geen partnergeweld alleen.

Het raakt ook kinderen.

Die groeien op met chaos, angst, stiltes, spanning.

Ze leren dat liefde gelijkstaat aan controle.

Dat stemverheffing normaal is.

Dat manipulatie hoort bij ouderliefde.

Onderzoek toont aan dat kinderen in deze situatie vaker last hebben van angst, depressie, agressie, hechtingsproblemen.

Ze raken in de knoop met vertrouwen, met zichzelf, met anderen.

Zoals Dr. Emma Katz zegt:

“Kinderen leren dat liefde betekent dat je overheerst wordt.”

En zo begint de volgende generatie in een wereld die nooit veilig was..

Voor de mensen in functies van macht:

Coercive control vraagt méér dan dossierkennis.

Het vraagt ogen die kijken, zelfs als iets verborgen is.

Oren die luisteren naar wat niet wordt uitgesproken.

En moed om de comfortabele neutraliteit los te laten.

Het vraagt opleiding. Training. Menselijkheid.

En bovenal: erkenning.

Dat een vrouw die aan tafel zit,

met trillende handen en geordende papieren,

niet komt om iemand zwart te maken,

maar om gehoord te worden

voordat het wéér te laat is.

Hacer Kutlu